بیماری غده تیروئید است که در آن تیروئید سالمند درمنزل بیش از مقدار طبیعی، هورمون ترشح میکند. هورمونهای غده تیروئید تیروکسین (T4) و T3 هستند. در این حالت علائمی از بیماری از جمله تپش تند قلب، کاهش وزن، تعریق، عدم تحمل گرما، لرزش و بیقراری نمایان میشود. از جمله بیماریهایی که موجب پرکاری تیروئید میشوند بیماری گریوز یا بیماری بازدو است.
تشخیص و علائم:
بیماری علائم مختلفی دارد البته امکان دارد بیمار در آزمایشهای کلینیکال همه علائم را نشان ندهد
۱. افزایش تعداد ضربان قلب به دنبال انجام کارهای معمول
۲. افزایش خفیف فشار خون
۳. تحریک پذیر بودن و بی قراری و تحریک پذیری شدید
۴. افزایش تعریق و حساس شدن به گرما
۵. ضعف عضلات به خصوص در ناحیه شانه، لگن و رانها
۶. لرزش و تنشهای غیرارادی ترمور (خصوصاً در دستان و انگشتان)
۷. کاهش وزن علیرغم اشتهای خوب
۸. ریزش مو
۹. جدا شدن ناخن از بستر
۱۰. تورم نوک انگشتان (چماقی شدن)
۱۱. کشیده شدن پلک بالا به سمت پایین
۱۲. تغییر در ضخامت پوست
۱۳. افزایش حرکات دستگاه گوارش
۱۴. گواتر یا بزرگی تیروئید
۱۵. کاهش تعداد دفعات قاعدگی یا کاهش حجم خونریزی
۱۶. بزرگ شدن پستان در آقایان
۱۷. ضخیم شدن پوست در جلوی استخوان ساق پا
۱۸. برجسته شدن چشمها
بیشتر این علائم با درمان پرکاری تیروئید طبیعی میشوند و سایر نشانهها به درمان جداگانه نیاز دارند.
آزمایشهای تشخیصی برای پرکاری تیروئید
۱. تاریخچه بیماری و معاینه بالینی برهمه مقدم است.
۲. اندازهگیری هورمون تیروئید، تیروتروپین و آنتی بادیهای تحریک کننده تیروئید موجود در خون برای تأیید تشخیص بکار میرود برای نمونه TSH - T4 – T3 – FTI –T3 – T3Uptake ; آزمایش FTI اطلاعات دقیق تری در زمانی که بیمار درحال استفاده از داروهای ضد تیروئیدی میباشد به پزشک میدهد.
۳. ارزیابی ساختمان و عملکرد غده تیروئید با استفاده از تجویز مقدار کم ید رادیواکتیو.
۴. اندازهگیری تیروتروپین یا هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) که از هیپوفیز ترشح میشود و کنترل کننده کار تیروئید میباشد. در پرکاری تیروئید مقدار این هورمون در خون به شدت کم میشود.
بهتر است که آزمایشها خونی هر ماه یک بار تکرار شود و در صورتی که درحال کنترل بودن بیماری با دارو تشخیص داده شد هر ۳ ماه یک بار تکرار شود.
درمان:
هدف از درمان طبیعی کردن سطح هورمونهای تیروئید میباشد. در بیمارانی که علت پرکاری تیروئید مصرف زیاد هورمون میباشد باید دوز دارو تنظیم شود. در کسانی که علت بیماری التهاب تیروئید میباشد چون بیماری خود محدود شونده است نیاز به درمان اضافه ندارد. در مواردی که علت پرکاری تیروئید بیماری گریوز یا گواتر مولتی ندولر یا گواتر گرهای منفرد سمی باشد درمان شامل یکی از موارد زیر میباشد:
۱. داروهای ضد تیروئید خوراکی شامل متی مازول و پروپیل تیواوراسیل که برای بیماران با بیماری گریوز به مدت طولانی و برای علل دیگر پرکاری تیروئید به مدت کوتاه مورد استفاده قرار میگیرد. بامقدار مناسب دارو کنترل پرکاری تیروئید در عرض چند هفته میسر است. این داروها عوارض جانبی نیز دارند از جمله بثورات پوستی، خارش، تب و بندرت التهاب کبد یا کاهش گلبولهای سفید خون. بیماران باید جهت شناخت این عوارض آموزش داده شوند و اگر دچار زردی پوست و کهیر یا خارش شدید، تب بالا یا گلو درد شدید شدند، باید از داروها را قطع نموده به پزشک خود مراجعه کنند.
با قطع داروی ضد تیروئید احتمال برگشت پرکاری تیروئید وجود دارد همچنین به دلیل آنکه متی مازول تعداد گلبولهای سفید خون را کاهش میدهد و MCV , MCH خون را تحت تأثیر قرار داده و امکان ساپرس مغز استخوان وجود دارد باید از مکملهای کلسیم و ویتامین D، گروه B به خصوص B12 را در طول درمان دریافت کند (رژیم غذایی در پرکاری تیروئید) به همین منظور در موارد مصرف متی مازول باید CBC بیمار نیز باید ماهانه تحت بررسی قرار گیرد.
۲. ید رادیو اکتیو باعث از کار افتادن گواتر یا کوچک شدن گرههای سمی که تولیدکننده هورمون تیروئید میباشند، میگردد. این درمان بدون خطر است و در بالغین با پرکاری تیروئید بطور گسترده استفاده میشود. اشعه تولید شده توسط این مقدار ید باعث تخریب سلولهای تیروئید میشود، ولی به علت آنکه غلظت آن در تیروئید بیش از نقاط دیگر است، اشعه به سایر نقاط بدن آسیب نمیرساند. ید رادیو اکتیو بطور خوراکی به بیمار سر پایی تجویز میشود. با اینکه مقدار زیادی از فعالیت ماده رادیو اکتیو ظرف مدت چند روز از بدن خارج میشود، اثرات آن روی غده تیروئید ممکن است ظرف یک تا سه ماه طول بکشد. عارضه جانبی این درمان کمکاری تیروئید میباشد.